Güncelleme: 24.10.2001
101 Kadın örgütünden Medeni Kanun tasarısına tepki
101 kadın örgütü, Medeni Kanun Yasa Tasarısı'nın, mal rejiminin uygulanışını düzenleyen 10. maddeye tepki gösterdi ve TBMM Başkanlığı'na gönderdikleri dilekçe ile 10. maddenin, tasarıdaki ilk haliyle kabul edilmesini istedi. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nun yarın (Çarşamba günü)görüşmeye başlayacağı Türk Medeni Hukuk Yasası'nın, mal rejimi ile ilgili maddeleri kadın hakları savunucularının tepkisini çekti.

Kadın örgütleri, Edinilmiş Mallara Katılım Rejimi'nin uygulanışını düzenleyen 10. maddesinin, yasanın uygulamaya konacağı sırada evli olan kadınlarla bekâr olan kadınlar arasında ayrımcılık yaratacağını öne sürdü.

Bir araya gelen 101 kadın örgütü, TBMM Başkanlığı'na ve milletvekillerine gönderdikleri bir bildiri ile 10. maddenin yeniden düzenlenmesini istedi.

Kadın örgütlerinin Meclis'e gönderdiği bildiri şöyle:
* Sayın Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na,
* Sayın Milletvekillerine,

* On yıllardır beklediğimiz Medeni Yasa Tasarısı nihayet TBMM gündemine geliyor. Doğumdan ölüme dek, ülkemizde yaşayan tüm bireyleri yakından ilgilendiren bu yasa, tüm Türkiye'nin önünü açacak tarihsel bir fırsattır.

* 1.030 maddelik tasarı, aile reisliğinin kaldırılması ve evlilik sırasında edinilen değerlerin eşit paylaşımını öngören "Edinilmiş Mallara Katılım Rejimi"nin yasal mal rejimi olarak benimsenmesi gibi birçok konuda, ailede eşitliğin sağlanması açısından son derece önemli değişiklikler içermektedir.

* Bizler, çalışma, soyadı hakkı, nafaka yükümlülüğü gibi konularda itirazlarımız olmasına rağmen, Medeni Yasa Tasarısı'nın; siyasi çekişmelere konu edilmeden, yeni ve gereksiz tartışmalarla bu ülkeye daha fazla zaman kaybettirilmeden bir an önce yasalaşmasını bekliyoruz.

* 1.030 maddelik tasarı, aile reisliğinin kaldırılması ve evlilik sırasında edinilen değerlerin eşit paylaşımını öngören "Edinilmiş Mallara Katılım Rejimi"nin yasal mal rejimi olarak benimsenmesi gibi birçok konuda, ailede eşitliğin sağlanması açısından son derece önemli değişiklikler içermektedir.

* Hukuka, adalet ve eşitliğe inanan; seçmenlerine değer, toplumun yarısını oluşturan kadınlara kulak veren tüm milletvekillerini, yıllar süren uzlaşma arayışlarından sonra, nihayet Adalet Komisyonu'nda da benimsenen Türk Medeni Kanunu Tasarısı'nı temel yasa olarak görüşüp, komisyondan geldiği şekliyle aynen yasalaşması için çalışmaya davet ediyoruz.

* İlgililerin dikkatini, Medeni Yasa'nın yürürlüğe giriş tarihi ile ilgili bir başka yasa tasarısının 10. maddesinde yapılan son dakika değişikliğine çekmek istiyoruz.

* Bu değişiklik ile, yeni Medeni Yasa'nın belkemiği olan "Edinilmiş Mallara Katılım Rejimi"nin, evliliklerin yasanın yürürlük tarihinden sonraki dönemi için uygulanmasına karar verildi. Böylece mevcut evliliklerde sadece 1 Ocak 2003 tarihinden sonra edinilecek değerlerin eşit paylaşımına olanak verilmektedir. Bu tarihe kadar geçecek dönem için, bugüne dek kadınlar açısından oldukça olumsuz sonuçlar doğurduğu tartışmasız olan mal ayrılığı rejimi aynen uygulanacaktır.

* Kısacası, bir elle verilen, diğer elle geri alınmaktadır.

* Adalet Komisyonu'ndan çıkan haliyle, yürürlükle ilgili 10. madde, aile hukukunda yapılmak istenen bütün değişiklikleri yutup yok edecek bir "kara delik"tir.

* Bu durumda, yeni medeni yasanın uygulanması 40-50 yıl ertelenecek, eski yasanın 76 yıllık uygulamasının mağduru olan milyonlarca kadının mağduriyeti hiçbir biçimde giderilmeyecek; üstüne üstlük sadece kadınlar ve erkekler arasında değil, eski yasaya tabi kadınlarla, yeni yasaya tabi olacak kadınlar arasında yeni eşitsizlikler ve ayrımcılıklar yaratılacaktır.

* Bu durum, Anayasa'nın eşitlik ilkesine ve Türkiye'nin imza attığı uluslararası sözleşmelere açıkça aykırıdır.

* Bu nedenle, tüm milletvekillerine, tüm ilgililere bir kez daha sesleniyoruz: * Ülkemizde kadın-erkek eşitliği için yarım yüzyıl daha beklemek istemiyoruz. Ailedeki eşitlik ve demokrasiyi sağlamak için bilinen en iyi formül olan ve Adalet Komisyonu'nda da kabul edilen, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi'nin eşlerin evlenme tarihinden itibaren uygulanmasını talep ediyoruz.

10. maddenin birinci fıkrasının alt komisyondan gelen eski hali olan; "Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce mal rejimi sözleşmesi yapmamış olan eşler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak altı ay içinde başka bir mal rejimi seçmedikleri takdirde, evlenme tarihinden geçerli olmak üzere, yasal mal rejimini seçmiş sayılırlar." hükmünü oylarınıza sunuyor ve kabulünü diliyoruz.

Bildiriye destek veren kadın örgütleri:
1. Adana Kadın Sığınmaevi Koruma Derneği
2. Adana Kadın Danışma Merkezi 3. Adana Kadın Kuruluşları Birliği
4. Adana Barosu Kadın Hukuk Komisyonu
5. Akdeniz Kadın İst. Destek Eğitim Grubu Derneği
6. ANAKÜLTÜR
7. Ankara Barosu Kadın Danışma Merkezi
8. Ankara Bağımsız Feminist 'Kadınlar Vardır' Grubu
9. Ankara Soroptimistler Kulübü 10. Ankara Üniversitesi Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merkezi
11. Antalya Barosu
12. Antalya Çağdaş Eğitim ve Kültür Vakfı 13. Antalya Kadın Danışma ve Dayanışma Merkezi 14. Antalya Kent Konseyi Kadın Meclisi- Yerel Gündem 21
15. Antalyalı Kadınlar Dayanışma Derneği 16. Anti-Militarist Feministler
17. Atatürkçü Düşünce Derneği Antalya Şb.
18. Bağımsız Kadın İnisiyatifi-İstanbul 19. BAOBAB for Women's Human Rights Lagos, Nigeria, Ayesha Imam
20. Boğaziçi Kadın Araştırmaları Klübü
21. Bursa Bağımsız Kadın İnisiyatifi
22. California Üniversitesi, Berkeley Kampüsü Türk öğrencileri ve mezunları
23. Cumhuriyet Kadınları Derneği
24. Cumhuriyet Kadınları Derneği İzmir Şubesi
25. Cumhuriyet Kadınları Derneği Ant. Şb.
26. Çağdaş Kadın ve Gençlik Vakfı
27. Çanakkale Kadın El Emeğini Değerlendirme Derneği
28. Çanakkale Ev Kadınını Destekleme Proje Grubu
29. Çukurova Ünv. Kadın Araştırmaları ve Uygulama Merk.
30. Değirmendere Kadın Destek Çevre Kültür ve İşletme Koop.
31. DİSK'Lİ Kadınlar 32. Ege Kadın Dayanışma Vakfı (EKDAV)
33. Ege Kadın Araştırmaları Derneği
34. E.Ü Kadın Sorunlarını Araştırma ve Uygulama Merkezi
35. Eğitim-Sen Antalya Şb 36. EŞ-İZ (Eşitlik İzleme Platformu)
37. Ev Kadınları Turistik El Sanatları Derneği
38. Feminist Kadın Çevresi
39. Georgia Eyaleti Atlanta şehrinden Türk Sanatçılar
40. IRIS Eşitlik Gözlem Girişim Grubu
41. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı
42. Haççe Kadın Çağdaş Eğitim ve Kültür Vakfı
43. HASAK 44. İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı
45. İstanbul Feminist İnisiyatif
46. İstanbul Barosu Kadın Hakları Uygulama Merkezi
47. İstanbul Barosu Kadın Komisyonu
48. İzmir Bağımsız Kadın İnsiyatifi
49. İzmir Barosu Kadın Komisyonu
50. İzmir Karşıyaka Kent Meclisi Kadın Komisyonu
51. İzmir Barosu Çocuk Komisyonu
52. İzmir Sekreterler Derneği
53. Jiyan Kadın Kültür Evi
54. Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA-DER) Genel Merkezi
55. KA-DER Ankara, İzmir, Kadıköy, Eskişehir, Bursa, Mersin, Adana, Balıkesir, Manisa, Denizli, Marmaris, Tekirdağ, Samsun, Maraş Şubeleri)
56. KA-MER. Kadın Merkezi.-Diyarbakır
57. Kadın 2000-Kadının İnsan Hakları Bilgi Belge Merkezi
58. Kadın Dayanışma Vakfı
59. Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı
60. Kadına Yönelik Şiddete Karsı Kadın Kurultayı
61. Kadının İnsan Hakları Projesi (KİHP)
62. Kadınlar Birliği ve Dayanışma Derneği
63. Kadınlarla Dayanışma Vakfı (KADAV)
64. Kadın Haklarını Koruma Derneği İzmir Şb.
65. Kadın 2000 Yürüyüşü Anadolu Yakası Girişimi 66. KAZETE 67. KESK Kadın Sekreterliği
68. KİDOG-Kadın İçin Destek Oluşturma Grubu 69. Marmara Grubu Vakfı
70. Mavi Kalem
71. Mersin Bağımsız Kadın Derneği
72. MOR ÇATI Kadın Sığınağı Vakfı 73. Mülkiyeliler Birliği
74. ODTÜ Mezunları Derneği Antalya Şb. 75. OR-AN Soroptimistler Kulübü
76. "Öteki Ben" Lezbiyen Feminist Dergi Girişimi
77. Pazartesi Dergisi
78. Pennsylvania, New Jersey, New York, Washington Eyaleti'nden ve İsviçre'den ev kadını, profesyonel, amatör, akademisyen, organizatör kadınlar
79. Pir Sultan Abdal Vakfı
80. 8 Mart Kadın Grubu
81. Sağlık Sosyal Yardım Vakfı
82. Soroptimistler Boğaziçi Şubesi
83. Sütçüler Toplum Merkezi
84. TÜBAKKOM-Türkiye Baroları Kadın Komisyonları
85. Tüm Aktif Emekli Kadınlar Derneği Genel Merkezi
86. Türk Kadınlar Birliği Genel Merkezi
87. Türk Kadınlar Birliği Adalar Şubesi
88. Türk Kadınlar Birliği Ant. Şb.
89. Türk Anneler Derneği İzmir Şubesi
90. Türk Anneler Derneği Karşıyaka, Buca, Güzelbahçe Mordoğan, Aliağa, Karaburun Şubeleri
91. Türk Kadınlar Birliği İzmir İl Merkezi
92. Türk Kadınlar Birliği Karşıyaka, Bornova, Konak Buca Şubeleri
93. Türk Kadınlar Birliği Bergama Şubesi
94. Türk Kadınlar Konseyi Derneği İzmir Şubesi
95. Türk Hemşireler Derneği İzmir Şubesi 96. Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği İzmir Şubesi
97. Türk Kadınları Kültür Derneği
98. Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği
99. Uçan Süpürge 100. Ümraniye Kadın Merkezi
101. Beykoz Göksu Kadın Evi (BB)

Medeni Kanun Tasarısı Eşitsizliği Sürdürüyor
Medeni Kanun Tasarısı, Çarşamba günü Meclis gündemine giriyor. Avukat İnci İşbulur, yasa tasarıyla "mal rejimi"nin, iki ayrı uygulama getirdiğini, bunun da eşitsizlikleri derinleştirdiğini vurguluyor.

Türk Medeni Hukuk Yasası 24 Ekim Çarşamba günü Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) görüşülmek üzere gündeme giriyor. Yasa tasarısı, eşler arası mal paylaşımından oturulacak evin seçimine kadar her konuda köklü değişiklikler öngörüyor. Üç hafta içinde Meclis'ten çıkması planlanan yasa onaylanırsa, 1 Ocak 2002'den itibaren uygulamaya konacak.

İstanbul Barosu avukatlarından İnci İşbulur, "Mal Rejimi" ile ilgili maddelerin kadınlara yönelik eşitsizliği derinleştireceği savunuyor ve şu noktayı da özellikle vurguluyor: "Yasa yürürlüğe konduğu sırada evli olanlar, hangi mal rejimini seçerlerse seçsinler, yasanın yürürlüğe konduğu tarihten önce edinilmiş mallar için 'mal ayrılığı rejimi' uygulanacak." Avukat İnci İşbulur'un yasa tasarısını bianet için şöyle değerlendirdi:

* Değişiklikler genelinde olumlu. Evin reisi ortadan kaldırılıyor. Erkeğin evdeki üstünlüğü bitiyor.
* Yeni yasayla, eşler nerede oturacaklarına birlikte karar verecekler. Daha önce erkeklerde 17 kadınlarda 15 olan evlilik yaşı her ikisi için de 17 yaşını doldurma ve 18 yaşından gün alma olarak değiştiriliyor.
* Yasa uluslararası standartlara biraz daha uygun hale getiriliyor.
Mal rejimi büyük sorun
* Ancak, bu tasarının olumlu bir yasa tasarısı olduğunu söylemek yine de imkansız.
* Adalet Komisyonu'na gelmeden önceki tasarı olumluydu. Yeni yasa tasarısının en önemli maddesi, "mal rejimi"ni düzenleyen maddeydi.
Ev içinde üretilen değer karşılıksız kalıyor
* Yürürlükte olan Medeni Kanun, yasal mal rejimi olarak Mal Ayrılığı Rejimi"ni kabul ediyor. Bu rejim, kadınlar açısından büyük haksızlıklara yol açıyordu. Çünkü, kadınların ev içinde ürettiği değer karşılığını bulamıyordu. Boşanma ya da ölüm gibi bir gerekçeyle evlilik noktalandığında mallar kimin üstüneyse ona kalıyordu. Yani, malların eşit paylaşımı söz konusu değildi.
* Yeni Medeni Kanun tasarısı, bu anlamda daha adil olan "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi"ni yeni yasal düzenleme olarak kabul ediyordu. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, evlilik süresince edinilmiş malların; evlilik, boşanma, evliliğin iptali ya da ölümle sona erdiği zaman eşit olarak paylaşılmasını ifade ediyor.
* Bu çok olumlu bir düzenlemeydi. Çünkü, kadınların ev içinde ürettiği emeğin değerlendirilmesi sağlanıyordu. Kadınların evde eşlerinin çamaşırını, bulaşığını yıkaması gibi emeği bu tasarı ile değerlendirilmiş olacaktı. Eskiden, kadın çalışıyorsa, eve getirdiği bir değeri varsa, bunu ispatlarsa mallar üzerindeki hakkını geri alabiliyordu. Ancak, kadın çalışmıyorsa, mallar üzerindeki hakkını hiçbir şekilde kanıtlayamıyordu.
Komisyonda işler karıştı
* Ancak, Komisyonda, yasanın uygulanmasını düzenleyen 10. madde getirildi. Bu madde, yürürlük tarihini erteledi, iki aşamalı karmaşık bir sistem getirdi:
* 10. madde, bu yasanın yürürlüğe girmesinden önce ve sonra diye ikili bir uygulama getiriyor.
* Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra evlenenler, yeni mal rejimine tabi olacak.
* Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte evli olanlara ise, bir yıl içinde herhangi bir seçimde bulunmazlarsa "Edinilmiş Mallara Katılma" rejimi uygulanacak.
* Yasa yürürlüğe konduğu sırada evli olanlar, hangi mal rejimini seçerlerse seçsinler, yasanın yürürlüğe konduğu tarihten önce edinilmiş mallar için "mal ayrılığı rejimi" uygulanacak.
İmza kampanyası gündemde
* Bu durum, evlilikleri sürenleri iki ayrı mal rejimine tabi kılıyor, var olan eşitsizlikleri devam ettiriyor.
* Şimdi durum eskisinden de beter. İki ayrı mal rejimi gündemde. Ben ve benim gibi düşünen pek çok kadın, yasa yürürlüğe girdikten sonra, başka bir mal rejimi seçilmemiş ise, varolan ve olacak tüm evlilikler için geçmişe yönelik olarak da Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uygulanmasını istiyoruz. Bunun için bir de imza kampanyası başlattık.
Zina varsa, pay azalacak
* Boşanma, zina veya cana kast nedeniyle gerçekleşiyorsa, kusurlu eşin mallar üzerindeki payı hakim kararıyla düşürülebilecek. * Edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olsanız da, zina ya da hayata kast nedeniyle hakkınızda dava açılmış, hakim de sizi kusurlu görmüşse, mallar eşler arasında eşit olarak bölüştürülmeyecek.
* Hakim, kusurlu bulduğu tarafın payını azaltabilecek. Bu hem kadınlar hem de erkekler için geçerli bir madde.
* Kadınlar genellikle haklarını bilmedikleri için bu olanak erkek tarafından kolaylıkla kullanılabilecek.

(www.bianet.org 'dan alınmıştır)

MAZLUMDER: Avukatların savunma görevi engelleniyor