



Ana
Sayfa
Demokrasi
Dikkat Çekenler
Önce Demokrasi
AB Yolunda
Haklarımız
Savaşa Hayır
Sivil Toplum
Sivil Anayasa
Minidev'in Amacı
Kültür
K Dergisi
Kültür-Sanat
Çevre
Gey-Lezbiyen Kültürü
L.G.B.T.T Yazıları
Alternatif Tıp
Başucu Yazıları
Cinsel Yaşam
Doğan Cüceloğlu İle İletişim Dünyası
Farklı Renkler, Farklı Kültürler
Süryani Kültürü
Yahudi Kültürü
Ermeni Kültürü
Rum Kültürü
Diğer
Minidev'de yazmak ister misiniz?
Reklamlarınız İçin
İletişim
YAZARLAR
|

Sitemizin bu bölümünde, Türk Yahudileri'nin yaşamı, gelenekleri,
müzikleri, bazı özgün yemek tariflerine kadar varan kendilerine
has özellikleri, öte yandan yüzyıllardır yaşamakta olan bu ülkeye
sağlamış oldukları katkıları tanıtılmaya çalışılacaktır.

Türkiye, ender ülkelerde görülebilen bir "halklar mozaiğini"
oluşturuyorsa, bu sağlıklı birlikteliğin küçümsenmeyecek unsurlarından
biri de, bir yandan çağdaş yaşama ayak uydururken, aynı zamanda
dinlerine ve geleneklerine bağlılıklarını korumuş olan Yahudi toplumudur.

Türkiye Cumhuriyeti'nde bugün, büyük çoğunluğu İstanbul'da olmakla
birlikte, 20 bini aşkın Yahudi yaşamakta. Peki, bu halk topluluğu
ülkemize nerelerden gelmiş ve nasıl bir gelişmeye uğramıştır?

Türkiye Yahudilerinin Kısa Bir Tarihi

Anadolu'da Yahudi yaşamının hangi çağda başladığı kesin olarak
bilinmemekle birlikte, Ege Bölges'nde yapılmış olan bazı kazılarda
.İ.Ö. 4. yüzyılda bu halk topluluğunun izlerine raslanmıştır. Öte
yandan, daha bu dönemden de önce, Fenikeli tüccarların bazı Yahudi
esirlerini, Önasya Yarımadasında yaşamakta olan Yunanlılara köle
olarak sattıkları biliniyor. Daha sonraları, gerek Büyük İskender'in
generalleri, gerekse Amasya'lı coğrafyacı Strabon, hep Anadolu'daki
Yahudi halklardan sözederler.

Bizans döneminde ise, artık yazılı belgelere dayanılarak,
imparatorluğun bir çok kentlerinde oldukça kalabalık Yahudi cemaatlerinin
olduğu biliniyor. Ne var ki, Ortaçağ Hıristiyan dünyasının tümünde
olduğu gibi, Bizans buyruğu altında da bu halk topluluğunun yaşam
şartları günden güne güçleşmekteydi. Yahudilere uygulanan özel vergiler
veya kanunlar, onların mesleki ve sosyal yaşamlarını önemli ölçüde
kısıtlamaktaydı.

11. yüzyılda Bizanslılara karşı önemli bir tehlike yaratan Selçuklular
dönemi, bu topraklarda yaşayan Yahudiler için kısmî bir rahatlama
getiriyor. Nedeni ise, Bizans zulmünden usanmış olduklarından, Selçuklu
Beyliklerinin daha yumuşak siyasetine sığınmalarıydı. O dönemde
ülkenin çeşitli bölgelerinde, örneğin Sinop, Konya, Bursa gibi ayrı
bucaklarda, daha iyi şartlarda gelişebilmiş Yahudi cemaatlerinden
söz edilebilmektedir.

Osmanlı dönemi ise, Türkiye Yahudileri'nin gittikçe belirli
bir rahatlığa kavuşacağı ve bu nedenle dıştan gelen göçlerle de,
çoğalacağı yüzyılları kapsar. Toplumun bu "gelişme dönemi",
Orhan Bey'in Bursa'yı fethetmesi ve özel bir ferman ile Ets
haHaym Sinagogu'nun kurulmasına izin vermesiyle başlar. Ardından
Edirne, İzmir ve nihayet İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli
Yahudi yerleşim merkezleri arasına girecekti. Özellikle İstanbul'un
fethi ve başkent olmasının ardından, Saray kapıları bazı Yahudi
bilginlerine açılmış ve bu halk topluluğunun itibarı gittikçe yükselmeye
başlamıştı.

Sultan II. Bayezit'in 1492 yılında yurtları İspanya'dan kovulan
onbinlerce Yahudiye Osmanlı kentlerinin kapılarını açmasıyla, günümüz
Türkiye Yahudi toplumunun asıl temelleri atılır. Osmanlı İmparatorluğu'nun
tüm büyük liman kentleri yanısıra, Edirne, Manisa ve Amasya gibi
kentlere de yerleşen İspanyol Yahudileri, kendi zanaatları arasında
silah yapımı ve matbaacılığı beraberlerinde getirmiş, ayrıca kısa
süre içinde ülkenin çeşitli vilayetlerinde idari ve mali mevkilere
de atanmışlardır. Bu bağlamda, II. Bayezid'in, Yahudileri
ülkesinden kovan İspanyol kralı Ferdinand hakkındaki şu sözleri
tarihe geçecekti: "Böyle bir kralın zeki ve akıllı olduğunu
söyleyebilir misiniz? Kendi ülkesini fakirleştiriyor ve benim imparatorluğumu
zenginleştiriyor!"

16. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu'nun en parlak çağı olduğu gibi,
bu topraklarda yaşamakta olan Yahudi toplumunun da en önemli isimlerini
yetiştirdiği dönem sayılır. Yasef Nasi, devletin maliye ve
diplomatik faaliyetinde önemli roller oynamış, Amon Ailesi
Bâbıâlî'ye en büyük doktorlarını vermiş, Salamon Ben Natan Eşkenazi,
Salamon Aben Yaeş ve Ester Kira gibi önemli kişilikler
ise, Osmanlı padişahları ile Batı devletleri arasında ilişkileri
sağlamışlar ve dış politikada önemli gelişmelere önayak olmuşlardı.
devamı


Robert
Schild kimdir?

Dr. Robert Schild, Avusturya asıllı olup, 1950 İstanbul doğumludur.
Alman Lisesi ve İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi tahsilinden
sonra Linz Üniversitesi'nde Uluslararası Pazarlama konusunda
doktora tezini verdi. Ardından Türkiye'ye dönerek, bazı özel
şirketlerde yöneticilik yaptı. Halen İstanbul'da demir-çelik
ürünleri dış ticareti ile iştigal etmektedir.

1971 yılında başlamak üzere "Yeni Gazete", "Cumhuriyet", "Cumhuriyet
Kitap" ve Tarih Vakfı'nın "İstanbul Dergisi"nde yazıları yayımlandı.
Ayrıca Viyana'da "Die Presse" Gazetesi ile çeşitli pazarlama
dergilerinde makaleleri ve ABD University of Illinois'ın "Export
Marketing: Lessons From Europe" kitabında bir araştırması basılmıştır.

1997 yılından bu yana, İstanbul'da yayımlanan haftalık "Şalom"
Gazetesi'nde yazmaktadır.

Diğer
Yazıları
Türkiye Yahudilerinin
Kısa Bir Tarihi 1 (01.07.2000)
Türkiye Yahudilerinin
Kısa Bir Tarihi 2 (16.08.2000)
Türkiye Aşkenazları
(23.08.2000)
Türkiye
Seferadları
(07.09.2000)
Romanyotlar
ve Karayitler
(20.09.2000)
"Tişri"
ayı ve "büyük bayramlar"
(02.10.2000)
|
|
|

FARKLI RENKLER FARKLI KÜLTÜRLER

SÜRYANİ
KÜLTÜRÜ

ERMENİ
KÜLTÜRÜ

RUM
KÜLTÜRÜ

YAHUDİ
KÜLTÜRÜ

Editör'den

Türkiye
Yahudileri'nin
Tarihi

Bayramlar

Yemekler

Sinagoglar

Sözlükçük

Müzikler

Kitaplar

Mizah


Yazarlar

Merih
Akalın

Zehra Akdoğan

Cengiz Aktar

Uğur Alper

Orhan Bahçıvan

Dr. Arı Balcı

Rüstem Batum

Şabo Boyacı
 
Doğan Cüceloğlu

Şuayip Dağıstanlı

Dilek Dalaklı

Önal Demirci

Tuğrul Eryılmaz

Aynur Gedik

Dr. Mehmet Gürsel

Hakan Kuyucu

Sevin Okyay

Hakan Onum

Dr. Erhan Özer

Dr. Ender Saraç

Robert Schild

Cem Şen

Aykut Tankuter

Umur Talu

Anna Turay

Metin
Yahya Üster

Aret Vartanyan

Dr. Nesrin Yetkin

Erol
Yurderi
Servisler
YENI Okurdan

Bizi desteklemek
İster misiniz?

Yardım

E-posta

Favorilerinize
Ekleyin

miniDEV'i
Tavsiye Et

İletişim

miniDEV'i
Ana Sayfanız yapın
|