"Kumların Örttüğü Yollar" adlı antoloji hakkında ünlü yazar Duygu Asena'nın Cumhuriyet Dergi'de, 17 Şubat 2002 tarihinde kaleme aldığıve Haftanın Notları adlı köşesinde yayınlanan 'İki Güzel Kitap' başlıklı yazısını sunuyoruz:

İki Güzel Kitap
"Kumların Örttüğü Yollar..." İki Avusturyalı (Armin Eidherr ve Gerald Kurdoğlu Nitsche) ve bir Eşkenaz Yahudisi (Robert Schild) kafa kafaya verip Sefarad şair ve şiirlerini ölümsüzleştiren üç dilde "Çağdaş Sefarad Şiiri Antolojisi" yaratıyorlar... Kitapta Sefardik, Almanca ve Türkçe metinler ve şiirler bulunuyor. Profesör Nitsche diyor ki; "vaktiyle Toledo'da Yahudiler, Müslüman ve Hıristiyanlarla aynı toplumda barış içinde yaşarken her birinin kendi dillerinde yazdıkları metinleri diğerlerinin dillerine çevirmek, birbirlerine açıklamak ve bu yolla yakınlaşmalarını sağlamak için 1216'da kurulmuş bir tercüme okulu vardı. Bizler de bu okulun geleneğini devam ettirmek amacıyla bir umut belirtisi olması için bu antolojiyi derledik." Kitabı okurken bilmediğim o kadar çok şey öğrendim, öylesine keyif aldım ki... Örneğin Sefarad dili zaman içinde değişimlere uğramış, hiçbir kurala uymadan dilin dinamiği sayesinde yeni kelimeler üretmiş. Bulundukları ülkenin dillerinden alınan sözcükler İspanyollaştırılarak kullanılmış. Boyamak: Boyadcar... Karışmak: Karışear... Kullanmak: Kullanear... una çapkina... dos sobas... gibi... "Judeo-İspanyol dili nesilden nesile, ağızdan kulağa, istikrarsız bir şekilde aktaılarak yolunu almış ve böylece Yahudilerin yaşantısını, korkularını, ümit ve ümitsizliklerini bünyesinde taşıyan bir dil olmuş..." Emirgân Yayınları Editions'un bu kitabını mutlaka okuyun, çok keyif alacaksınız...

İkinci kitabım ise Adam Yayınları'ndan çıkan "böyle bir dünya-Gülçin Çaylıgil Davası". Bilgesu Erenus, Avukat Gülçin Çaylıgil'in yaşamını ilginç bir anlatımla bize sunuyor... Tüm metinler bir celsede gerçekleşiyor, Çaylıgil sorgulanıyor... Bu kitabın benim için değeri çok da özel, okurken çocukluğumun sokağındaki karşı komşumuz, annemin arkadaşı Simin Teyze'yi görüyorum... Onun oğlu, kırk yıllık arkadaşım Arda Uskan'la birlikte oluyorum... Kadıköy Kız Koleji'nde Bilgesu ile karşılaşıyorum... Gülçin Çaylıgil'in onurlu, keyifli, savaşçı yaşamıyla özdeşlelşip, "iyi ki var bu insanlar" diye keyifleniyorum...
Duygu Asena



Kiraze
Solmaz Kamuran İnkılâp Yayınları

"Kiraze", 1492 yılında İspanya'dan kovulan binlerce Sefarad Yahudisi'nin çileli yaşam mücadelesinden yüz yıllık bir kesit sunuyor. Bu insanların kimi Hollanda'ya, kimi Kuzey Afrika'ya, kimi de II. Bayezid'in daveti üzerine Osmanlı topraklarına ulaşabilmenin peşindeydiler. Çoğu, daha yola çıkmadan Engizisyonun acımasız elleriyle ya da yollarda, sefalet içinde yok olup gitti.

Esther Kira da (diğer adıyla Kiraze), ağır zulümlerden geçip İstanbul'a varabilmiş bir Sefarad Yahudisi'nin kızıydı. Kısa zamanda hırsı, zekâsı ve cazibesiyle, Osmanlı sarayını derinden etkileyen Yahudiler'in en önünde yer almayı başardı. Önce Hürrem Sultan'ın yakın ilgisini kazandı, daha sonra Safiye Sultan'ın akıl hocası, sırdaşı oldu. İktidar, zenginlik ve gücün ne anlama geldiğini biliyordu çünkü. Ama 88 yaşındayken patlayan bir Sipahi isyanı her şeyin sonu oldu.

Bu roman, Sefarad Yahudileri'nin yaşadıklarına ışık tutarken, o dönemde Osmanlı ve Avrupa saraylarının dinsel, siyasal ve toplumsal hayatı nasıl etkileyip kontrol ettiğini sergiliyor ve okuru deriden sarsan, muhteşem bir resim çiziyor.

Neler yok ki bu resimde: Sultanların ve kralların gerçek yüzleri... Batı-Doğu, Müslüman-Hıristiyan çekişmeleri, ölümcül entrikalar... İsyanlar, ayaklanmalar, yangınlar ve 1509 büyük İstanbul depremi... Lalalar, cariyeler, odalıklar... Aşk, seks, ensest... ve yönetilenlerin tüyler ürperten kaderleri...

"Kiraze", bu konuda bir Türk yazarın kaleminden çıkmış ilk roman...



Rembrandt'ın Modeli
Yeshim Temar
Doğan Kitap-Dünya Edebiyatı
Çeviren: Esra Öztemir

XVII. yüzyılda Avrupa ve burada yaşayan Sefardilerin çalkantılı tarihi, ressam Rembrandt'la aynı adı taşıyan yaşlı bir adam ve İzmirli sahte peygamber. Rembrandt'ın Modeli bir masal; Yeshim Temar, zamanda ve mekânda yolculukları anlatıyor. İspanya'dan Amsterdam'a, İstanbul'dan Montreal'e yüzyıllar arasında gerçekleştirilen masalsı bir yolculuk. Amsterdam'ın Musevi mahallesindeki sinagog'un önünde Rembrandt'ın resmettiği adamların ortasında sırtı dönük biri yer alıyor. Bu, romanın baş kahramanı Samuel'dir. Temar, ona bir yüz kazandırıyor ve okura Samuel'in hayatının olağanüstü hikâyesini sunuyor.

Diğer kitaplar için tıklayın