miniDEV - Farklı Renkler Farklı Kültürler / Yahudi Kültürü / Bayramlar

Özel Günler ve Geleneksel Yemekler

Roş Aşana
Musevîlerde Yeni Yıl Bayramı olarak kutlanan Roş Aşana, Tanrı'nın huzurunda bütün günahlardan arınılan gündür. Bu anlamlı günde dost ve akrabaların yeni yılları kutlanır. Dargınlıklar biter. Bir araya gelen aileler, aile reisinin söylediği "Kiduş" ile yeni yıla girerler.

Yahudi yılbaşı Roş Aşana'da mevsim turfandaları yenir: Salata, pırasa köftesi, pazı veya ıspanak böreği, balık (servis esnasında başı ile beraber olmalıdır), tavuk veya et, balkabaklı tatlı, elma reçeli, nar, hurma, şarap...

Albondigas de prasa
(Ekmek içli veya patatesli pırasa köftesi-6 Kişilik)
Malzeme: 1.5. kg. pırasa, 250 gr. kıyma, 1 büyük haşlanmış patates, 1 yumurta, tuz, karabiber.

Yapılışı: Pırasaları ayıklayıp yıkadıktan sonra doğrayın ve haşlayın. Haşlanan pırasaları iyice sıkın ve ince ince kıyıp ezin. İçine kıyma, yumurta, ekmek içi veya patates, tuz, karabiber ilâve edip iyice yoğurun. Hazırladığınız pırasa köftelerini un ve yumurtaya buladıktan sonra kızgın yağda kızartın.

Kutsal Topraklar'dan İspanya'ya, oradan da Türkiye'ye geçen Yahudilerin mutfağı da bu geniş coğrafyanın zenginliğini bünyesinde barındırıyor. Pırasa Köftesi, Yahudi mutfağının en özgün tadlarından biri.

Dulse de mansana
(Elma Reçeli)
Malzeme: 1 kg. elma, 1 kg şeker, 1 limon, vanilya veya damla sakızı.

Yapılışı: Elmalar ayıklanıp rendelenir. Şeker, iki bardak su ile kaynatılır. Şerbet katılaşınca rendelenmiş elmalar, limon, vanilya veya sakız ilave edilerek iyice kaynatılır. Reçelin hazır olup olmadığını anlamak için kuru bir tabağa bir damla damlatılır. Damla dağılmazsa, reçel olmuştur. Sıcakken kavanoza dökülür, soğuyana kadar üstü açık bırakılır.

Yom Kipur
Dini bayramlar arasında özel yeri olan Yom Kipur'da (Büyük Oruç Günü) Musevîler iki gün batımı arasında aralıksız oruç tutup dua ederler. Oruca başlanan gece, "Kal Nidre" (Adaklar) okunur, yerine getirilmeyen vaadlerden ötürü Tanrı'dan af dilenir.

Uzun sürecek bir oruç gününün arifesinde çok bol ve baharatsız bir yemek yenir. Orucu bozmak için, ayçiçeği yagına batırılmış ekmek dilimleri, sütlü kahve, tatlı bisküvi çeşitleri ve az bir aradan sonra tavuklu şehriye çorbası yenir.

Sukot
Musevîler tarafından, israiloğulları'nın yüzyıllar önce çölü geçerken çardaklarda yatıp kalkmalarının anısına kutlanır. "Hasat Bayramı" olarak da bilinen Sukot'un en önemli simgeleri "Suka" (Çardak) ile Lulav adı verilen ve çeşitli bitkilerden oluşan bir demettir. Lulav'ın bayram günü sabah duasında elde tutulması Sukot'un bir özelliğidir.

Bu şenlikli günde buğday, çavdar, üzüm, incir, nar, zeytin, hurma ile süslenmiş bir çardak altında 7 gün yemek yenir.

Sütlac de sukot
(Sütlaç)
Malzeme: 1 kg. süt, 4 çorba kaşığı şeker, 3 çorba kaşığı pirinç unu, bir paket vanilya.

Yapılışı: Süt, şeker, pirinç unu ve vanilya karıştırılıp ateşte muhallebi kıvamına getirilir. Bir tepsiye dökülüp orta hararetli fırında üstü hafif kızarana kadar pişirilir. Soğuk servis edilir.

Hanuka

Yüzlerce yıl önce Matatyan Ahaşmonay ve beş oğlu, Kudüs şehrinde eskiYunanlılar tarafından kapatılan Beth Amikdas'ın (Kutsal Mabed) yeniden açılmasını sağlarlar. Bu arada mabeddeki kandilin (Menora) yakılması için sadece bir günlük yağ bulunabilir. Ancak bir mucize gerçekleşir ve kandil sekiz gün boyunca hiç sönmeden yanar. Musevîlerin, Kislev ayının 25. günü başlayan Hanuka (ışık) Bayramı, bu olaya dayanır. Sekiz gün boyunca her gün mum sayısı bir tane arttırılır. Musevîliğin önemli simgelerinden Dokuz Kollu Şamdan (Hanukiya) bu bayramın kaynaklandığı olaydan ortaya çıkmıştır.

Hanuka bayramında yağda kızarmış ve üstü şerbetli tatlılar yemek adettir. (Ponçik.)

Tu-Bişvat
Tarımsal takvimin ilk günü olan Tu-Bişvat Bayramı'nda ağaç fidanlarının dikimi gelenek haline gelmiştir. "Ağaç bayramı" olarak kutlandığı bu bayram, "Behara las Frutas" olarak da bilinir. Bu günde meyve yeme geleneği hâlâ sürmektedir.

Ağaç Bayramı'nda şarap, bisküvi,zeytin, hurma, üzüm, üzüm veya kuru üzüm, incir, nar, fındık, badem,ceviz, portakal, elma, muz, havuç, karpuz, kavun, limon ile süslenmiş masalar kurulur.

Purim
Bazı ülkelerde festival boyutları kazanan Musevîlerin bu bayramından bir gün önce, özellikle Ester ismini taşıyanlar oruç tutar. Mordehay'ın yeğeni Ester, Kral Ahaşveroş tarafından beğenilerek kraliçe ilan edilir. Kralın veziri Aman, önünde diz çökmeyi reddeden Yahudi kavmini imha etmek için kralı ikna etmeye çalışır. Kraliçe Ester bu durumu önlemek için kavminin üç gün boyunca oruç tutmasını ister. Kendisi de oruç tuttuktan sonra, kralın huzuruna çıkarak Yahudilerin öldürülmesini engeller. Böylece Adar ayının 14. günü bayram ilan edilir.

Purim neşe ve eğlence anlamına da gelir. Bu günlerde bol şarap içilir ve tatlı yenir. Orejas de Aman, Borekas de muez ve folar tanınmış yemeklerdir.

Orejas de Aman
(Aman'ın kulakları)
Malzeme: 2 bardak irmik, 4 yumurta, kızartmak için yeterli miktarda ayçiçek yağı,bal

Yapılışı: Yumurta ve irmik birlikte yoğurularak yumuşak ve ince bir hamur haline getirilip unlanmış bir satha yayılır. 10 cm. genişliğinde şeritler halinde kesilir. Şeritler tahta bir kaşığın sapına sarılıp kızgın yağda kızartılır. Soğuyunca bala batırılır.

Folar
(Purim Çöreği)
Malzeme: 1 ekmek hamuru, 2.5 kg. un, 2 bardak şeker, 1 bardak ayçiçek yağı, yumurta (Hamurdan çıkacak folar sayısına göre)

Yapılışı: Ekmek hamuru, ½ kg. un ve biraz ılık su ile mayalandırılır. Geceden sabaha kadar dinlendirilir. 1 kg. una şeker ve yağ karıştırılıp kabarana kadar bekletilir. Sonradan iki hamur birleştirilip yoğurulur. Çörek şekli verilerek ortalarına birer yumurta yerleştirilip fırında pişirilir.

Devamı

İleri