



Ana
Sayfa
Demokrasi
Dikkat Çekenler
Önce Demokrasi
AB Yolunda
Haklarımız
Savaşa Hayır
Sivil Toplum
Sivil Anayasa
Minidev'in Amacı
Kültür
K Dergisi
Kültür-Sanat
Çevre
Gey-Lezbiyen Kültürü
L.G.B.T.T Yazıları
Alternatif Tıp
Başucu Yazıları
Cinsel Yaşam
Doğan Cüceloğlu İle İletişim Dünyası
Farklı Renkler, Farklı Kültürler
Süryani Kültürü
Yahudi Kültürü
Ermeni Kültürü
Rum Kültürü
Diğer
Minidev'de yazmak ister misiniz?
Reklamlarınız İçin
İletişim
YAZARLAR
|

Bayramlar
|

Gağant
Ermenilerin yılbaşına verdikleri ad. Gağant, zengin bir
ziyafet sofrasıyla eş anlamlıdır. Bütün aile biraraya gelir ve
gece yarısına dek sofrada birlikte olunur. İstanbullu Ermeniler,
yılbaşı için günler öncesinden alışverişe başlarlar. Zeytinyağlı
yaprak ve midye dolması, topik, hindi ve anuşabur (aşûre) yılbaşı
sofrasının vazgeçilmez yiyecekleridir. Yılbaşının sabahında, erkekler
ne kadar yorgun ve uykusuz olurlarsa olsunlar işyerlerini bir-iki
saatliğine açar ve evden getirdikleri bir narı kırarak tanelerini
etrafa serperler. Yeni yılın ilk sabahında kırılan narın yıl boyunca
bereket getirdiğine inanılır.

Dzununt
Ermeniler, Noel'i, yani Doğuş Yortusu'nu, diğer
Hıristiyan mezheplerden farklı olarak, Vaftiz Yortusu ile
birlikte 6 Ocak tarihinde kutlar. Ermeni çocuklar, 5 Ocak gecesi
"Melkon, Kaspar yev Bağdasar, avedis" şarkısını söyleyerek evleri
dolaşır ve İsa'nın doğumunu müjdelerler. Çocuklara küçük hediyeler
ve bahşiş verilir. Melkon, Kaspar ve Bağdasar, İsa doğduktan
hemen sonra hediyelerle onu ziyarete gelen üç çobandır. Doğuş
Yortusu'nda aile bir araya gelir ve o gün akşam yemeğinde mutlaka
balık yenir.

Katolik Ermeniler ise Doğuş Yortusu'nu, diğer Katolikler gibi,
24 Aralık'ı 25'e bağlayan gece ve 25 Aralık'ta kutlar.

Diyarnıntaraç
Eski Ahit'te "İlk doğan her erkek çocuk Rab'be adanmış sayılacak"
denir. İsa da buna uygun olarak sünnet edildi ve kırkında Kudüs'teki
tapınağa götürüldü. Ermeniler, İsa'nın doğumunun 40. gününü ve
tapınağa sunuluşunu 14 Şubat'ta kutlar. Yortu arefesinde,
günbatımında, kilisedeki kutsal sofra üzerindeki mumdan alınan
ışık, ellerinde mum tutan halka dağıtılır. Bu ışığın tüm uluslara
yönelik olduğunu vurgulamak için doğu, batı, kuzey ve güneye dönülerek
kutsama yapılır. Halk kilisede yaktığı mumu söndürmeden götürür
ve evindeki mumu onunla yakar. Bu, o ailenin Rab İsa tarafından
aydınlatıldığını ifade eder. Diyarnıntaraç, halk arasında "ateş
gecesi" olarak da bilinir. Bu günün Hıristiyanlık öncesinde bir
tür Hıdırellez olarak kutlandığı söylenir.

Vartanants
O dönemde ateşe tapmakta olan İranlılar'ın, Hıristiyanlığı seçen
Ermeniler'le MS 451 tarihinde yaptığı din savaşının anısına kutlanır
(2001'de 22 Şubat). Aslında savaş yitirilmiştir. Ancak Başkumandan
Vartan'ın efsanevi cesareti, halkın, orduyla omuz omuza savaşması
ve savaşın sonunda yine Hıristiyan kalmış olması nedeniyle bu
savaşın Ermenilerin tarihinde, büyük zaferlerden daha önemli bir
yeri vardır. Vartanants Günü'nde, savaşta yitirilen bini aşkın
insanın anısına, herhangi bir kutsal güne bağlı isimleri olmayanların
isim günü kutlanır.

Pun
Paregentan
Ermeniler, Büyük Oruç'un arefesinde (2001'de 25 Şubat) Pun Paregentan
adı altında karnavalı kutlar. Günbatımıyla Medz Bahk'a (Büyük
Oruç) girilir. Bu tövbe dönemidir, amacı dua ve oruçla yürekleri
sınayıp, inananları Diriliş Yortusu'na hazırlamaktır. Pun Paregentan'da
yenir, içilir, eğlenilir. Herkes çeşitli kılıklara girip, komşularına,
arkadaşlarına şakalar yapar. Büyük Oruç 7 hafta (50 gün) sürer.
Bu sürede hayvansal gıda alınmaz. Günde tek öğün, akşam duasından
sonra, sadece sebze ve tahıl yenir. Düğün yapılmaz, eğlence düzenlenmez.
Hemen her kilisenin özel günü vardır, buralarda ayinler yapılır,
halk kiliseleri ziyaret eder. Büyük Oruç'ta dargınlar barıştırılır,
yoksullara erzak yardımı yapılır.

Avak Şapat
Ermenilerin "Büyük Hafta"sı... Pazartesiden başlayarak (2001'de
9 Nisan) her gün, İsa'nın çarmıha gerilmesi süreciyle ilgili önemli
bir olayın anısı yaşatılır. Perşembe, İsa'nın son akşam yemeği
günüdür. Aynı gün akşamüstü ruhaniler, kilisede küçük çocukların
ayağını yıkar. İsa Peygamber, son gününde, sevgisinin ve alçakgönüllüğünün
bir simgesi olarak, havarilerinin ayaklarını yıkamıştır. Perşembe,
İsa'nın Romalı askerler ve Yahudi görevliler tarafından tutuklanması
anısına gece yarısına dek ayin yapılır. Halk arasında bu gece
"Latsi Kişer" (Ağlayış Gecesi) olarak bilinir. O akşam, yeşil
mercimek yenir, mercimeğin Meryem Ana'nın gözyaşlarını simgelediğine
inanılır. Cuma sabahı İsa'nın Haç'a gerilmesi ve insanlığın günahları
için ölmesi, akşamüstü kaya mezarına gömülmesi anısına ayinler
düzenlenir.

Surp
Zadik
Ermeniler, Paskalya Bayramı olarak bilinen Surp Zadik'te (İsa'nın
Yeniden Diriliş Günü), "Kristos hariav i merelots" (İsa ölülerden
dirildi) ve karşılığında "Orhniyal e harutyun Kristos'i" (Kutlu
olsun İsa'nın dirilişi) diyerek bayramlaşır. Surp Zadik'te (2001'de
15 Nisan) insanlar birbirlerine kırmızı yumurta armağan eder.
Yumurtalar geleneksel olarak kırmızıya boyanır, ancak değişik
renklerde boyanmış olanları da vardır. Yumurta dünyayı simgeler.
Dış kabuk gökyüzünü, zarı havayı, akı denizleri, sarısı ise yeryüzünü...
Kırmızı rengi ise İsa'nın kanının tüm dünyanın kurtuluşu için
aktığını gösterir. Surp Zadik'te ayrıca saç örgüsü biçiminde paskalya
çöreği yapılır. Ertesi gün mezarlıklar ziyaret edilir.

Hampartsum
Surp Zadik'in 40. gününde Ermeniler, İsa'nın göğe yükselişini,
Hampartsum'u kutlar (2001'de 24 Mayıs). Aynı zamanda bu adı taşıyanların
isim günüdür. Hıristiyanlık öncesinde, bir tür bahar karşılaması,
Hıdrellez olarak kutlanır ve Vicag (niyet) adını taşırdı. O tarihlerde,
Vicag gününde gençler yaylalara çıkıp eğlenirler, kendi aralarında
niyet çekerek bahtlarını öğrenirlerdi. İstanbul'da da birkaç on
yıl öncesine dek, Hampartsum'da Yedikule'deki marul bostanlarında
piknik yapılır ve marul yenirdi. Ermenilerin büyük bir bölümü,
bu günde Hampartsum sofrasından marulu eksik etmez.

Vartavar,
Vartivar
İnanışa göre, tufan sonrasında Nuh gemiden iner, son kez hafif
bir yağmur yağar, yaşam yeniden başlar. Ermeniler'in Hıristiyanlık
öncesinden beri kutladıkları bayram, Hıristiyanlıkla birlikte,
Baydzaragerbutyun Diarn Yortusu'yla (İsa Mesih'in Suret Değiştirmesi)
birleşmiştir (2000'de 22 Temmuz). Çıktığı yüksek dağda, üç öğrencisinin
önünde İsa'nın yüzü güneş gibi aydınlanmış, giysileri göz kamaştırıcı
bir beyazlığa bürünmüş, yanında Musa ve İlyas peygamberler belirmiş,
etrafı saran bir buluttan Tanrı'nın sesi yükselmiştir: "Sevgili
oğlum budur. Ondan razıyım..." Vartavar, "vart" (gül) ve "var"dan
(ışık saçan) türemiştir. Bu günde ibadet yerlerini ve çevreyi
güllerle süsleme geleneği vardır. Nuh'un anısına, bu günde halk
birbirini ıslatarak, "sulu" şakalar yaparak eğlenir. Bazı Kürt
toplulukları da bu bayramı, kuzuların sütten kesilme zamanına
rastlayan başka bir tarihte (7 Ağustos), "Vartivar" adı altında
kutlar.

Khacverats
Haç Yortusu. Ermeniler Kutsal Haç'ın özgürlüğüne kavuşmasının
yıldönümü olan bu yortuyu 14 Eylül'e en yakın pazar günü kutlarlar
(2000'de 16 Eylül). Pers İmparatoru Hüsrev, M.S. 610 tarihinde
Herakleus'u yenilgiye uğratarak Kudus'ü işgal etmiş ve Kutsal
Haç'ı İran'a götürmüştür. Bunun üzerine Herakleus Kutsal Haçı
geri almak için büyük bir ordu kurarak Persler'le savaşır ve Hüsrev'i
yener. Kutsal Haç 628 tarihinde tekrar Hıristiyanlar'a iade edilir.
Bu olayın kutlandığı yortuda, Ermeni kiliselerinde pazar öğleden
sonra törenler yapılır ve haç fesleğenlerle süslenir. Rumlar bu
günü 14 Eylül'de kutlarlar.

Tarkmançats
404 yılında, Sahag Bartev ve Mesrob Maştotz adlı din adamları
tarafından Ermeni yazısının bulunmasıyla, Ermeni kilisesi tarihinde
"Altın Çağ" olarak tanımlanan dönem başladı. Surp Mesrob ve öğrencileri,
Kutsal Kitap başta olmak üzere birçok eseri Ermeni diline çevirerek
büyük bir aydınlanma ve kültür hareketi yarattılar; Yunanca ve
Asurice'nin Ermeni kültürü üzerindeki egemenliğine son verdiler.
Ermeniler bu nedenle, bu iki din adamını azizlik mertebesine yükseltti
ve onları bir bayramla (Don Tarkmançats Vartabedats) anmaya başladı
(2001'de 13 Ekim).
(G7 takviminden derlenmiştir.)
|
|
|

FARKLI RENKLER FARKLI KÜLTÜRLER

SÜRYANİ
KÜLTÜRÜ

YAHUDİ
KÜLTÜRÜ

RUM
KÜLTÜRÜ

ERMENİ
KÜLTÜRÜ

Ermenilerin
Kökeni

Bayramlar

Kiliseler

Kültür

Müzik

Yemekler

Aileler
ve
İnsanlar

Yazarlar

Merih
Akalın

Zehra Akdoğan

Cengiz Aktar

Uğur Alper

Orhan Bahçıvan

Dr. Arı Balcı

Rüstem Batum

Şabo Boyacı
 
Doğan Cüceloğlu

Şuayip Dağıstanlı

Dilek Dalaklı

Önal Demirci

Tuğrul Eryılmaz

Aynur Gedik

Dr. Mehmet Gürsel

Hakan Kuyucu

Sevin Okyay

Hakan Onum

Dr. Erhan Özer

Dr. Ender Saraç

Robert Schild

Cem Şen

Aykut Tankuter

Umur Talu

Anna Turay

Metin
Yahya Üster

Aret Vartanyan

Dr. Nesrin Yetkin

Erol
Yurderi
Servisler
YENI Okurdan

Bizi desteklemek
İster misiniz?

Yardım

E-posta

Favorilerinize
Ekleyin

miniDEV'i
Tavsiye Et

İletişim

miniDEV'i
Ana Sayfanız yapın
|