|
Bugüne
dek bu köşemizde derlediğimiz "haklarımız" hakkında genel
bir fikir vereceğini düşünerek, bu defa kısa bir özet veriyoruz.
İnsanca
Yaşama Hakkı
İnsanca yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına
sahipsiniz. Size hiç kimse işkence ve eziyet yapamaz; insan haysiyetiyle
bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamazsınız.
Hürriyet
Kişi hürriyete ve güvenliğine sahipsiniz. Bu hürriyet ve güvenliğiniz,
kanunlarla belirlenen tutuklama, göz altına alma, ıslahevine gönderme
ve resmi müessesede gözlem altına alınma hallerinin dışında hiçbir
kişi veya kuram tarafından ihlal edilemez, kesintiye uğratılamaz.
Yasa tarafından belirtilmeyen gerekçelere ve usullere dayanılarak
özgürlüğünüz kısıtlanamaz. Bu en tabii hakkınız, bunu sağlamak da
en "hukuk" kurumunun öncelikli görevidir.
Tutuklanma Nedenini Öğrenme Hakkı
Kanunlarla belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda; tutuklanma
sebebinin en kısa zamanda tarafınıza bildirilmesi, haklarınızın
neler olduğunun anlatılması ve tutuklandığınızın akınlarınıza bildirilmesi
zorunludur. Yakalanmanız veya tutuklanmanız durumunda en kısa sürede
hakim önüne çıkarılmanız, tutuklanmanız veya yakalanmanızda kanuna
uygun olmayan bir unsurun varlığında hemen serbest bırakılmanızı
sağlamak amacıyla yetkili bir yargı merciine başvurma hakkına sahipsiniz.
Özel Hayatın Gizliliği
Özel hayatınıza ve aile hayatınıza saygı gösterilmesini isteme hakkına
sahipsiniz. Özel hayatınızın ve aile hayatınızın gizliliğine dokunulamaz.
Kanunlarla belirlenen esaslara göre verilen arama kararları bu konuda
bir istisnadır.
Konut
Dokunulmazlığı
Konut dokunulmazlığı en tabii hakkınızdır. Kanunun açıkça gösterdiği
hallerde usulüne göre verilen hakim kararı olmadıkça, gecikmesinde
sakınca bulunan hallerde ise Cumhuriyet Savcıları ve onların yardımcıları
sıfatıyla emirlerini yerine getirmeye memur olan Güvenlik Güçleri
dışında hiç kimse konutunuza giremez, arama yapamaz ve buralardaki
eşyanıza el koyamaz.
Avukat
İsteme Hakkı
Herhangi bir suçlamayla yakalanmanız veya göz altına alınmanız durumunda;
soruşturmanın her hal ve derecesinde bir veya birden fazla avukatın
hukuki yardımından faydalanma hakkına sahipsiniz. Zabıta amir veya
memurlarınca yapılan sorgu işleminde ancak bir avukat bulundurabilir,
sonraki savunmalarda ise ancak üç avukat bulundurabilirsiniz. Hangi
makam veya kişi tarafından yapılırsa yapılsın soruşturmanın her
safhasında avukatınızın sizinle görüşmesi, ifade alma ve sorgu müddetince
yanınızda bulunup, hukuki yardımda bulunması engellenemez veya kısıtlanamaz.
Maddi yetersizliklerden dolayı avukat seçebilecek durumda olmamızın
halinde ise 'Barolar Birliği' tarafından görevlendirilecek bir avukatın
hukuki yardımından ücretsiz faydalanabilirsiniz.
Delil
Toplatma Hakkı
İfadenizin alınması veya sorgunuz sırasında üzerinizde yoğunlaşan
şüpheden kurtulmak gayesiyle belirteceğiniz konularda somut delillerin
toplanmasını talep edebileceğinizin ve aleyhinize olan şüpheleri
ortadan kaldıracak somut delilleri ileri sürme hakkınızın olduğunun
da hatırlatılması zorunludur.
Geçersiz
İfade
Herhangi bir nedenle alınan ifadenin özgür iradenizle alınmış ve
aynı doğrultuda kayıtlara geçirilmiş olması zorunludur. İradenizi
baskı altına alma, kötü davranma, işkence, zorla ilaç verme, yorma,
aldatma, bedensel cebir ve şiddette bulunma, araçlar vasıtasıyla
cebir ve şiddet uygulama gibi iradeyi bozan, istenmeyenleri söylemek
zorunda bıraktıran bedeni veya ruhi zorlama ile kanunlara aykırı
herhangi bir eylem yapılamaz. Kanuna aykırı menfaat vaat edilemez.
Bu tür yasak yöntemlerle elde edilen ifadeleriniz rızanız olsa da
delil olarak değerlendirilemez.
Susma
Hakkı
Zabıta amir ve memurları ile C. Savcısı tarafından ifade alınma
ve hakim tarafından sorguya çekilmede; ne ile suçlandığınızın açıkça
belirtilmesi, isnat edilen suçlamayla ilgili olarak açılamada bulunmamızın
(yani susmanızın) kanuni haklarınızdan olduğunun hatırlatılması
da zorunludur.
Sanık
Olabilirsiniz
Sanık olarak ifadenizin alınmak istenmesi durumunda ne ile suçlandığınızın
bildirilmesi gerekir. Avukat tayin etme hakkınızın vardır ancak
avukat tayin edebilecek durumunuzun olmaması halinde baro tarafından
tayin edilecek bir avukat isteyebilirsiniz.
Tanık
Olabilirsiniz
Şahit olarak ve usulüne uygun bir şekilde mahkemeye çağrılmanıza
rağmen mazeret bildirmeden gelmemeniz durumunda zorla getirilebilirsiniz.
Gelmemenizden dolayı doğan masrafların ödettirilmesi ile birlikte
hafif para cezasına da çarptırılabileceğinizi düşünerek, tanıklıktan
kaçınmanın da külfeti olacağını unutmayın.
Suç Alet ve Eşyaları
Savcı veya onun yardımcısı olan zabıta görevlileri tarafından yürütülen
tahkikat sırasında suçun ispatına yarayacak veya zoralıma tabi olan
eşyanızın muhafaza veya başka bir suretle emniyet altına alınabileceğini,
bu eşyaların yanınızda bulunması veya tesliminden kaçınmanız durumunda
el konulabileceğini biliyor musunuz?
Evde
Arama
Suç üstü halinde veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde veya
firar eden mahkûm veya tutuklunun tekrar yakalanmasını sağlamak
amacının dışında geceleyin evinizde arama yapılamaz. Arama kararının
yetkili hakim verir. 'Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde' Cumhuriyet
Başsavcıları ve onların yardımcısı sıfatı ile emirlerini yapmaya
memur olan zabıta görevlileri arama yapabilir.
Şahsi
Dava Açmak Sizinde Hakkınız
Tehdit, gündüz haneye tecavüz, başkasının sırrını açıklama, darp
ve yaralama zarar verme, ticarette kanunsuz rekabet, özel kanunlarda
yazılı edebi ve sınai mülkiyetler ile güzel sanatlara ait mülkiyetlerinize
ait işlenen suçlardan dolayı zarar görmeniz durumunda avukatınız
vasıtasıyla veya bizzat dava açabilirsiniz.
Kısıtlanan
Hakkınızı Geri Alabilirsiniz
İşlediğiniz herhangi bir suçtan dolayı mahkum olmanızın yanında
elinizden alınan bazı haklarınızın iadesini, ikametinizin bulunduğu
yerin tabi olduğu ağır ceza mahkemesine vereceğiniz bir dilekçe
ile isteyebileceğinizi biliyor musunuz?
|
