|
Çocuk yaşta işçilerin varlığı herkesi rahatsız etmekle birlikte,
ekonomik açıdan bu durumun önüne geçmek ne yazık ki olanaklı değil.
Bu nedenle içinde Anayasa'nın da bulunduğu 9 Kanun, çocuk yaşta
çalışmak zorunda olan insanlarımızın iş yaşamını düzenleyerek yasal
çerçeveye oturtmuş durumda. Şimdiki hali ile çocuk işçilerin ulusal
mevzuatını çizen yasaları sizin için derledik:
Çocuk işçilerin haklarını düzenleyen kanunlar
1- Anayasa
2- 1475 sayılı İş Kanunu
3- Umumi Hıfzısıhha Kanunu
4- Mesleki Eğitim Kanunu
5- İlköğretim ve Eğitim Kanunu
6- Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu
7- Borçlar Kanunu
8- Sosyal Sigortalar Kanunu
9- Sendikalar Kanunu.
Anayasa
Anayasa'da genel bir düzenleme yapılmış olup tüm yasalar kaynağını
anayasadan almaktadır.
Madde 50 - Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde
çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği
olanlar, çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
1475 Sayılı İş Kanunu
Bu kanun, "çalışma yaşamını düzenleyen" kanundur. Çalışma
yaşamının denetimi ve düzenlemelere uyulmaması halinde uygulanacak
yaptırımlar bu Kanunla düzenlenmiştir:
Madde 2: Bu Kanun, beşinci maddedeki istisnalar dışında kalan
bütün işyerlerine ve bu işyerlerinin işverenlerine uygulanır.
Madde 5: Aşağıda belirtilen hususlarda bu kanun hükümleri
uygulanmaz:
1. Deniz ve hava taşıma işlerinde,
2. Tarım işlerinde,
3. Bir ailenin üyeleri veya hısımları arasında evlerde ve el sanatlarının
yapıldığı işlerde,
4. Ev hizmetlerinde, 5. 507 sayılı Kanunun 2. maddesindeki tarife
uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde,
6. 18 yaşını bitirmemiş çıraklar hakkında,
7. Konutların kapıcılık hizmetlerinde,
8. Sporcular hakkında,
9. Yardım sevenler derneğinde çalışanlar hakkında,
10. Rehabilite edilenler hakkında.
11. Sanayi ve ticaretten sayılan ve istisna olmayan işler sayılmıştır.
1. İşe Başlamada Asgari Yaş
Madde 67: 15 Yaşından aşağı çocukların çalıştırılması yasaktır.
Ancak, çocukların sağlık ve gelişmelerine, okul veya mesleki eğitim
ve mesleğe yönelme programlarına devamlarına yahut öğrenimden faydalanma
kabiliyetlerine zarar vermeyecek nitelikteki hafif işlerde 13 yaşını
doldurmuş çocukların çalıştırılması mümkündür.
Madde 68: Yeraltında ve sualtında çalışılacak işlerde asgari
yaş haddi 18 olarak belirtilmiştir.
Madde 78: 16 yaşını doldurmamış çocuklar ağır ve tehlikeli
işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden
sayılacağı, kadınlarla veya 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını
bitirmemiş çocukların hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri
Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğünde gösterilir.
2. Ücretli İzin
Madde 49:18 ve daha küçük yaştaki işçilere verilecek yıllık
ücretli izin 18 günden az olamaz. Bu süreler Toplu İş Sözleşmeleri
ve Hizmet Akitleri ile artırılabilir. Yıllık ücretli izin hakkından
vazgeçilemez.
3. Sağlık Muayeneleri
Madde 80: 13'den 18 yaşına kadar (18 dahil) çocukların herhangi
bir işe alınmalarından önce, işyeri hekiminin, işçi sağlığı dispanserleri,
bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar
Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye tabiplerine muayene
ettirilerek işin niteliği ve şartlarına göre vücut yapılarının dayanıklı
olduğunun raporla belirtilmesi ve bunların 18 yaşını dolduruncaya
kadar en az her 6 ayda bir aynı şekilde doktor muayenesinden geçirilerek
bu işte çalışmaya devamlarında bir sakınca olup olmadığının kontrol
ettirilmesi ve bu raporların işyerinde muhafaza edilerek yetkili
memurların isteği üzerine kendilerine gösterilmesi zorunludur. Birinci
fıkrada yazılı tabipliklerce verilen raporlara itiraz halinde ,
işçi en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi sıhhi kurulunca
muayeneye tabi tutulurlar. Verilen rapor kesindir.
4. Çalıştırma Süreleri ve Yasaklar
Madde 61: Genel bakımdan haftalık iş süresi en fazla 45
saattir. Madde 67: Okula gidenlerin iş saatleri okul saatlerine
engel olmayacak şekilde düzenlenir ve ders saatleri 7,5 saatlik
çalışma süresinin içinde sayılır.
Madde 69: Sanayie ait işlerde 18 yaşını doldurmamış erkek
çocuklarla her yaştaki kadınların gece çalıştırılmaları esas itibariyle
yasaktır. Gece çalışması ise 20.00-06.00 arasında ve en çok 7,5
saat olabilmektedir.(Madde 65)
5. Hizmet Akdi ve Örgütlenme
Belirli süresi bir yıl ve daha uzun sürekli hizmet akitlerinin yazılı
olarak yapılması zorunludur.
Madde 9: Yazılı akit yapılmayan durumlarda işveren, işçinin
isteği üzerine, kendisine genel ve özel iş şartlarını gösteren ve
imzasını taşıyan bir belge vermekle yükümlüdür. Bu belgeler damga
vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.
|
