GLK Editörü'nden...Güncelleme: 26. 06. 2002

İstikamet Ömerli:
Görülebilirlik Diye Bir Şey Var!

Eşcinsel hareketin başından beri örgütlerin en önem verdiği noktalardan biri "görülebilirlik" olmuştur. Gavurcada bu o kadar çok kafa yorulmuş ki bu "visibility" denilen sözcük kendi başına azınlık haklarıyla doğrudan ilintili hale gelmiş. Peki nedir görülebilirlik? Aslında sözcüğün kendisi en büyük ipucunu veriyor. Başkalarının sizi görebilmesi kısaca. Ancak işin içine azınlık hakları girince anlam biraz daha derinleşiyor. Bir azınlığa haklarını vermek için önce onların varlığını kabullenmeniz gerekir, bu varlığın kabullenilmesi için ise ortada bir azınlık olması, yani onları "görebilmeniz" gerekir.

Türkiye'de ve hatta dünyada görülebilirliği en küçük olan azınlık cinsel azınlıklar. Eğer etnik, dinsel ya da ırk olarak azınlıksanız bu özelliğiniz zaten bilinir ve ayrıca bunu ifade etmek durumunda kalmazsınız. Ama eşcinsel olduğunuzda bunu açıklamadığınız sürece otomatik olarak "heteroseksüel" varsayılırsınız. İşte görülebilirlik için çalışmak bu noktada önem kazanıyor. Ama bu demek değil ki herkesi cinsel yöneliminizden haberdar etmelisiniz. Ama anne babanız evlenmenizi istediğinde, yıllardır beraber olduğunuz hayat arkadaşınızı şirketinizin eş sigortasından yararlandırmak istediğinizde ve birileri size (eğer erkekseniz) kız arkadaşınız hakkında sorular sorduğunda yalan söylemek zorunda kalmak istemediğinizde rahatlıkla eşcinsel olduğunuzu söyleyebilmek görülebilirliktir.

Ancak bizde eşcinsellerin başka türlü bir görülebilirliği de söz konusu. İnsanların cinsel azınlık deyince akıllarına gelen, yıllardır tek gördükleri, bildikleri travestiler, transseksüeller, efemine eşcinseller. Fuhuş sektöründekiler ve eğlence sektöründekiler. Elbette bu saydıklarım da cinsel azınlık kimliğinin bir parçası ancak bundan ibaret değiliz. Altı renkli gökkuşağı bayrağı, her rengin kendi anlamından öte, eşcinsel topluluğun içindeki farklılık ve çeşitlilikleri simgeliyor. Hepimiz bir topluluğun renkli parçalarıyız ve farklılıklarla yaşamayı öğrenirsek ancak güzel bir dünyaya kavuşuruz.

Görülebilirliği üst düzeydeki cinsel azınlıklar, söz konusu durumu bilinçli bir hak arayışı dahilinde yapmıyorlar. Bu onların varoluşu, duruşu ve aslında bir şekilde topluma meydan okuyorlar. Ancak farkılıklara karşı daima tepki veren tektipçi toplum için onlar birer çıbanbaşı. Bir de politik anlamda görülebilirlik var ki, o da gökkuşağındaki öteki renkleri de açığa çıkarma amaçlı çalışmalar. Bugüne kadar Türkiye'de az sayıda görülebilirlik artırma girişimlerinde bulunuldu. Ama son birkaç yıldır eşcinsel sivil toplum örgütlerinin girişimleri sonucu çok sevindirici gelişmeler oldu. Halihazırda yayınlanmaya devam eden KAOS GL dergisi, Lambda ve Legato gibi grupların web siteleri, ropörtajları aracılığıyla insanlara ulaşması. Bunlar gelecekte eşcinsel hareketin emekleme döneminde yapılan çalışmalar olarak tarihe geçecek .

Eşcinsel örgütlerin en iyi becerdiği şeylerden biri de stand açmak. Yedi yıllık aktivistlik deneyimimde birçok eşcinsel hakları standında bulundum. En görkemlisi tabii ki 1996'daki Habitat'taki açılımdı. Onun ardından AIDS Savaşım Derneği ile birlikte açılan TÜYAP Kitap Fuarı standları, Barış Şenlikleri standları ve üniversitelerde açılan standlar. Hepsi daha çok insana ulaşmak için yapılan başarılı girişimlerdi. Ve şimdi Habitat'tan bu yana gerçekleşecek yeni bir açılım söz konusu. Türkiye'deki eşcinsel örgütler bir araya geliyor ve H2000'de ortak bir stand açıyor. H2000, 30 Haziran/1-2-3 Temmuz tarihlerinde Ömerli'de yapılıyor. Türkiye'nin en büyük konaklamalı açık alan festivali. Reklarında görmüşünüzdür 130 bin metrekare yeşil alan, 50 grup, 25 DJ gibi büyük bir eğlenceden bahsediliyor. Tabii ki sürekli müzik ve eğlence yok. Oraya gelenlerin bir sürü boş vakti olacak ve o vakitleri geçirecek birçok da etkinlik olacak.

Eşcinsel sivil toplum girişimlerinin açacağı stand herhalde büyük bir ilgi odağı olacak. Anadolu Ayıları, KAOS, Lambdaİstanbul, Legato ve Türkiye Ayıları'nın katılımıyla en renkli stand bizimki olacak. Müzik, dans eğlence ve bilinç! Tabii sonuncu madde kulağa komik geliyor ötekilerin yanında ancak festivale katılacak insanların yaş ortalamalarının yirmi civarında gezineceğini düşünürsek özellikle bu kalabalığa karşı "görülebilirliğimizi" arttırdığımızda eşcinsel arkadaşları varsa onalra nasıl davranmaları gerektiği konusunda bir fikirleri olacak, aralarındaki gey ve lezbiyenler kendilerini yalnız hissetmeycek ve en önemlisi bizim de orada gururla ve onurla durduğumuzu görecekler. 15 bin kişinin katılımın beklendiği festival hakkında daha fazla bilgi için: www.h20000musicfestival.com .

Neşeli kalın.

Uğur ALPER

Notlarım:
. 26 Haziran Çarşamba 2002'den itibaren Lambda, İstanbul'da Eşcinsel Onur Haftası (Pride) Etkinlikleri düzenliyor. Haberler köşemize mutlaka bakın!
. Hürriyet Gazetesi'nde "efemine erkekler"in öğretmenlik yapamayacağına dair bir yasa hazırlandığı yolunda bir yazı çıktı. İşin aslını öğrenmeye çalışıyoruz, yakında bu konuyu da buraya taşıyacağız.

Diğer yazıları için tıklayın